Sokak fotoğrafçılığı kamusal yerlerde günlük yaşamı belgeleyen bir fotoğrafçılık türüdür. Fotoğrafçılar böyle yerlerde yabancıların doğal ve samimi fotoğraflarını -çoğu zaman- onların haberi olmadan çekerken kısacık bir anın büyüsünün peşinde olurlar. Onlara yardım eden ise sadece şansları değil, aynı zamanda sahip oldukları deneyim ve kullandıkları fotoğraf makinesine olan hakimiyetleridir.
Garry Winogrand’ın özetlediği üzere, sokak fotoğrafçıları tamamen anda olmayı, çevreleriyle uyum sağlamayı ve tüm unsurların aynı hizaya geldiği o sihirli anı bulmayı hedeflerler. Bu yüzden onlar için günlük yaşamda keskin bir gözlemci olmak elzemdir. Şık veya enteresan kıyafetlerden ironik tesadüflere kadar her şey bir sokak fotoğrafçısının ilgi alanına girebilir. Önemli olan, teknik mükemmellikten ziyade doğal ve gerçek bir şeyi yakalayabilmektir. Ancak fotoğraf makinesiyle bütünleşememiş bir sokak fotoğrafçısı için tüm bu bahsettiklerim kat be kat zor olacağından sokak fotoğrafçılığının maneviyatı kadar teknik taraflarına da odaklanmak gerekir. İşte bu yüzden, bugüne kadar kullanma ve test etme fırsatı bulduğum dijital fotoğraf makinelerini de dahil ettiğim bir yazı hazırlamak istedim.
Yazıda tek tek fotoğraf makinelerinin incelemelerine yer vermeyeceğim. Amacım, size neyi, neden ve nasıl seçmeniz gerektiğini anlatmak. Gerisine bütçeniz doğrultusunda gerekli araştırmaları yaparak siz karar verebilirsiniz.
Bir Sokak Fotoğrafçısının Fotoğraf Makinesi Nasıl Olmalıdır?
Sokak fotoğrafçılığı yaparken kullanacağınız fotoğraf makinesinin aynı anda birkaç kilit özelliğe sahip olması şart. Öncelikle, sokak fotoğrafçılığı göz açıp kapayıncaya kadar sona erebilen anların peşinde olduğundan makineniz seri olmalıdır. Zira hızlıca odaklanabilen bir fotoğraf makinesi ve lens kombinasyonuyla bahsi geçen anı yakalamak çok daha kolay olacaktır. Bu noktada Henri Cartier-Bresson’un “decisive moment” (karar anı) kavramını araştırmanız ve üzerine bazı okumalar yapmanız da yararlı olabilir.
Ardındansa büyüklük ve ağırlık gibi detaylar geliyor. Magnum Photos’un kurucularından biri olan Robert Capa, bir anlamda fotoğrafçıların görünmezliğinin önemine de vurgu yaparak, “Eğer fotoğraflarınız yeterince iyi değilse, yeterince yakın değilsinizdir” der. Kullandığınız fotoğraf makinesi göze batmamalı ki fotoğrafçı olarak siz, önünüzde gelişen ‘kent dramasının’ sağduyulu bir gözlemcisi olabilesiniz. Devasa bir makine ve lens kullandığınızda tüm dikkatleri üzerinize çekme riskiniz daha büyük olacaktır.
Gelelim vizör meselesine. Eğer ekran yerine vizörden fotoğraf çekmeyi seviyor ve fotoğraflarınızda insanlara sık yer veriyor, yani onlarla bir anlamda karşı karşıya geliyorsanız; vizörü ortada değil de solda olan fotoğraf makinelerini tercih etmenizde fayda var. Bu fotoğraf makinelerini kullanırken yüzünüzün tamamı yerine sadece küçük bir kısmı kapanacağından jest ve mimiklerinizi kullanarak özneyle çok daha samimi ve doğal bir şekilde iletişim kurabilirsiniz.
Son olarak, fotoğraf makinesinin sabit lensli mi yoksa değiştirilebilir lensli mi olacağına karar vermek durumundasınız. Eğer sokak fotoğrafçılığına veya genel olarak fotoğrafçılığa yeni başlıyor ve bu işi ciddiye alıyorsanız, ilk etapta gözünüzü eğitmeye odaklanmalısınız. Gözünüzü eğitmenin en iyi yolu ise sabit lensli bir fotoğraf makinesi -veya değiştirilebilir lensli bir makinede bir süreliğine sabit odaklı tek bir lens- kullanmaktır. Sokak fotoğrafçılığına doğrudan zoom lensli bir fotoğraf makinesi ile başlarsanız, fotoğraf çekerken bulunduğunuz yeri değiştirmeniz gerektiğinde sık sık lensin odağını değiştirir, gözünüzü tembelliğe itersiniz.
Sokak Fotoğrafçılığı İçin Lens Seçimi
Sokak fotoğrafçılığı için kullanacağınız fotoğraf makinesinde 28mm veya 35mm’lik bir lens tercih edebilirsiniz. Özellikle 35mm hemen hemen bütün ünlü sokak fotoğrafçılarının ilk tercihidir. Ancak bu genelleme nasıl bir fotoğrafçı olduğunuza ve neler çekmek istediğinize göre elbetteki değişir. Sokakta portre çekimleri yapmak istiyorsanız 28mm sizin için oldukça geniş kalacaktır. Bu durumda 35mm, 40mm veya 50mm gibi lenslere yönelebilirsiniz. Yaşadığınız yerin mimari detaylarını öne çıkarmayı hedefleyen fotoğraflar çekmek istiyorsanız, 35mm ve aşağısını tercih etmeniz daha yerinde olacaktır. Küçük bir İtalyan kentinin dar sokaklarında yürürken 23mm veya 18mm gibi lenslere dahi yönelebilirsiniz. Ancak Berlin’in bazı mahallelerindeki çok şeritli dev caddelerde fotoğraf çekecekseniz, 28mm, 35mm ve hatta 50mm kullanmak biraz daha akıllıca olabilir.
Sokak fotoğrafçılarının lens seçerken dikkat ettiği bir diğer detay, kullandıkları fotoğraf makinesinin sensör boyutudur. Eğer tam kare (full-frame) bir makine kullanacaksanız, yukarıda yazdığım üzere 28mm veya 35mm klasik ve etkili bir tercih olacaktır. Ancak APS-C sensörlü bir makine kullanıyorsanız, bu odak uzaklıkları çarpan faktörü nedeniyle farklı bir görüş açısı sunacaktır. Örneğin, APS-C sensörlü bir makinedeki 35mm’lik lens, yaklaşık 50mm’ye eşdeğer bir görüş açısı sağlayacaktır. Dolayısıyla siz eğer 35mm’lik bir açı istiyorsanız kendinize 23mm’lik bir lens almanız gerekir.
Ayrıca, sabit odak uzaklıklı lenslerin (prime lens) genellikle daha keskin görüntüler sağladığını, ancak zoom lenslere kıyasla kompozisyon için daha fazla hareket etmeniz gerektiğini unutmamalısınız. Eğer gözünüzü yeterince eğittiğinizi düşünüyor, daha esnek bir kullanım arzuluyor ve kadrajınızı hızlıca değiştirebilmek istiyorsanız, 18-55mm gibi bir kit lens yeterli olabilir.
Son olarak, lensin fiziksel boyutu ve ağırlığı da sokak fotoğrafçılığı için kritik bir faktördür. Hafif ve kompakt bir lens, uzun yürüyüşlerde sizi yormaz ve daha az dikkat çeker, bu da sokak fotoğrafçılığında büyük bir avantajdır.
Sokak Fotoğrafçılığı İçin Fotoğraf Makinesi Önerileri
Sokak fotoğrafçılığı, fotoğrafçılık tarihinde zengin bir geçmişe sahiptir ve belli bir tarzı vardır. Bu yüzden ağırlıklı olarak bu fotoğrafçılık tarzına uygun olduğunu düşündüğüm güncel dijital fotoğraf makinelerini dikkate aldım. Ancak bunu sadece estetik kaygılarım sebebiyle değil, daha retro tarzdaki bu fotoğraf makinelerinin çoğu, sokak fotoğrafçılığının bel hizasından çekim felsefesini tamamlayan özellikler taşıdığı için yaptım.
- Fujifilm X-Pro3
- Fujifilm X100V veya Fujifilm X100VI
- Ricoh GR III veya Ricoh GR IIIx
- Leica Q3
- Leica M11 Monochrome
- Sony RX100 VII
- Canon EOS M50 Mark II
- Panasonic Lumix DMC-GX9
- Olympus OM-D E-M10 Mark IV
Ben Hangi Fotoğraf Makinelerini Kullanıyorum?
Halihazırda fotoğraf çekerken kullandığım üç farklı makinem var. Bunlardan dijital olanı, Fujifilm markasının X-Pro3 modeli. Bir Türkiye ziyaretim sırasında yönetmen arkadaşım Ali Kanıbelli’nin cesaretlendirmesiyle Kadıköy’deki Fujifilm mağazasından satın almıştım. Mağazadaki Evren Bey tüm sorularımı sabırla yanıtlayarak bana epey yardımcı olmuştu. Severek kullanıyor ve X-Pro4 çıkana kadar değiştirmeyi düşünmüyorum.
İkinci ve üçüncü fotoğraf makinelerim ise analog. Biri Canon AE-1, diğeri Leica M6. Canon için 28mm ve 50mm lenslerim var. Leica’da ise 28mm kullanıyorum. Yakında 35mm’lik bir lens daha alacağım. Instagram hesabımdan bu makinelerle çektiğim tüm fotoğraflara ulaşabilirsiniz. Dilerseniz bazılarını buraya tıklayarak satın almanız da mümkün.
Son Sözler
Sokak fotoğrafçılığı için hem teknik bilgi hem de derin bir gözlem yeteneği gerektiren bir sanat formu dersem hiç de abartmış olmam.
Sokaktayken adeta bir flanör gibi hayatın akışını anlamaya kafa yormalısınız. Bu yolla, zaman içinde insanları, mekânları ve anları daha iyi sezebildiğinizi göreceksiniz. Sokak fotoğrafçılığı nihayetinde bir hissiyat, bir bakış açısı meselesidir. Fotoğraf makineniz ve lensiniz kadar, neyi nasıl gördüğünüz de önemlidir. Bu yüzden en iyi ekipmanları bulmaya çalışırken, gözlem yeteneğinizi, sabrınızı ve duyarlılığınızı da geliştirmeyi unutmamalısınız.
Buona luce!*
* İtalyan sokak fotoğrafçılarıyla katıldığım bir yürüyüşte, fotoğraf çekmek için ayrılmadan hemen önce birbirlerine sık sık bunu söylediklerini duymuştum. Çok hoşuma gittiği için sizle de paylaşmak istedim. “İyi ışıklar!” veya “Işığın bol olsun!” gibi çevrilebilir.
