Miles: Ne zamandır şarapla ilgileniyorsun?
Maya: Yaklaşık yedi yıl oldu.
Miles: Peki seni buna iten şarap neydi?
Maya: ’88 Sassicaia.
Okuduğunuz diyalog, şarap meraklılarının favorilerinden olan Sideways filminden. Keyifli bir akşam geçirmek üzere şaraplarını yudumlamaya başlayan Miles ve Maya’nın şarap yolculuklarından bahsederken ismini geçirdiği Sassicaia, dünyanın en ünlü Super Tuscan şaraplarından biri. Aslında Floransalı Antinori ailesi ve İtalyan şarapları hakkında yazdığım yazılarda bu şaraplara değinmiştim. Ancak tek bir başlık altında toplamanın siz okurların işini biraz daha kolaylaştıracağını düşündüm. Bu yüzden bir başka yazı daha hazırlamak istedim.
Super Tuscans
Super Tuscans terimi, geleneksel İtalyan şarapçılık normlarını ihlâl ettikleri için DOC veya DOCG statüsü talep etmeleri engellenen yüksek kaliteli bir dizi Toskana şarabını tanımlama adına, 1970’lerde ortaya çıkmıştır. Super Tuscan şaraplarında yabancı üzüm çeşitleri kullanılmış ve şaraplar genellikle küçük, yeni tip meşe fıçılarda olgunlaştırılmıştır. Başlangıçta, Super Tuscan şarapları Vino da Tavola olarak etiketlenmek zorundaydı, zira dönemin gelenek odaklı DOC regülasyonlarına aykırıydılar. Ancak şarapların kalitesi İtalya’ya şarap dünyasında bilinirlik ve prestij kattığından, bu durum en nihayetinde nispeten daha gevşek üretim kurallarıyla IGT kategorisinin yaratılmasına yol açtı. Günümüzde bu şaraplardan bazılarının dünya çapında geniş bir tanınırlığa ve oldukça astronomik fiyat etiketlerine sahip olduğunu belirtmek isterim.
Super Tuscan Şaraplarının Tarihi
Super Tuscan şarapları, İtalyan şarap sınıflandırma sisteminde tanınmayan, resmi olmayan bir Toskana şarabı kategorisiydi. Pek çok şarap ilk Super Tuscan olduğunu iddia etse de, çoğu şarap eleştirmeni bu unvanın 1944’te Bolgheri’deki Tenuta San Guido arazisine Cabernet Sauvignon’u diken Mario Incisa della Rocchetta’nın, Sassicaia isimli şarabına ait olduğu konusunda hemfikir.
Esasında Super Tuscans isminin büyümesine neden olan etkenlerden biri, Chianti bölgesinin 1990’ların öncesine ait kısıtlayıcı DOC uygulamaları olarak gösterilir. O dönemlerde Chianti şarapları, 70%’i geçmeyecek şekilde Sangiovese üzümlerini ve yerel beyaz şarap üzümlerinden birinin en az 10%’unu içermek zorundaydı. Bu düzenlemelere uymayan üreticiler, şarap etiketlerinde Chianti adını kullanamazlar ve İtalya’nın en düşük şarap tanımı olan “Vino da Tavola” olarak sınıflandırılırlardı.
1970’lere gelindiğinde, Chianti şarapları için tüketici pazarının durumu pek parlak değildi ve şarapların kalitesiz olduğu düşünülüyordu. Ancak birçok Toskanalı şarap üreticisi, DOC düzenlemeleri tarafından engellenmedikleri takdirde daha kaliteli bir şarap üretebileceklerinin farkındaydı.
Piero Antinori, 1978’de Tignanello olarak bilinen 1971 Sangiovese-Cabernet Sauvignon karışımını piyasaya sürerek, DOC düzenlemelerini göz ardı eden “Chianti tarzı” bir şarap yaratan ilk kişilerden biri oldu. İlham aldığı şarap ise amcası Mario Incisa della Rocchetta’nın Piero’nun kendi dükkanlarında satmasına izin verdiği Sassicaia’ydı. Bir süre sonra diğer üreticiler de aynı yolu izleyip üretime başlayınca, çok geçmeden Super Tuscan şaraplarının fiyatları, en iyi olarak kabuk gören bazı Chianti şaraplarının fiyatılarını geride bıraktı. Şarapların kalitesinin ve pazardaki değerinin farkında olan Super Tuscan üreticileri, Chianti bölgesinin sınıflandırma anlayışına güvenmek yerine, tüketiciler tarafından kendi değerleriyle tanınabilecek bir şarap markası yaratmaya çalıştı.
1980’lerin sonunda yüksek kaliteli ancak DOC olaran anılmayan şaraplar yaratma eğilimi, Toskana’nın yanı sıra Piemonte ve Veneto bölgelerine de yayılınca, Chianti DOC yönetmeliğinde Super Tuscan şaraplarının yaşadığı sınıflandırma sorununu çözmeyi amaçlayan düzenlemeler yapıldı. Buna göre orijinal Super Tuscan şaraplarının çoğu artık standart DOC/G Chianti olarak nitelendirilebilecekti. Çoğu üretici, özellikle 1992’de daha az kısıtlayıcı IGT Toscana sınıflandırmasının ve 1994’te DOC Bolgheri tanımının oluşturulmasından sonra kendi Super Tuscan şaraplarını yasal düzenlemelere uyacak hale getirdi. Öncü Sassicaia ise kendi özel Bolgheri Sassicaia DOC’u ile şereflendirildi.
Sangiovese üzümüne dayalı şaraplara ek olarak, birçok iyi bilinen Super Tuscan şarabı Bordeaux’ya özgü üzümlerin (özellikle de Cabernet Souvignon ve Merlot) bir kombinasyonu anlamına gelen “Bordeaux karışımına” dayanmaktadır. Toskana’daki iklimin bu üzümler için çok iyi olduğu kanıtlanınca, aslen yöreden olmayan bu üzümler ithal edilip sonradan bölgeye dikilmiştir.
